ΟAyrton Senna da Silva γεννήθηκε στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, στις 21 Μαρτίου του 1960. Μεγάλωσε σε μια κλειστή κοινωνία και σε ένα ευκατάστατο, με βάση τα δεδομένα της χώρας, αλλά αγαπημένο οικογενειακό περιβάλλον. Ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά του Milton da Silva,ενόςπλούσιουεργοστασιάρχη και καλλιεργητή χωραφιών και της Neide Senna da Silva.
Ο Ayrton εθίστηκε στην ταχύτητα και την οδήγηση από σχεδόν νηπιακή ηλικία· πολλές φορές συνήθιζε να μπαίνει μέσα στο αυτοκίνητο του πατέρα του και να προσποιείται ότι οδηγεί, ή να τον ακολουθεί κρυφά στα χωράφια και να οδηγεί τρακτέρ μαζί του. Όταν ήταν 4 χρονών εκείνος του χάρισε το πρώτο του go-kart, το όποιο του άρεσε να οδηγεί νυχθημερόν. Σε ηλικία 7 χρονών ξεκίνησε να οδηγεί μικρά αγωνιστικά καρτ και ήρθε σε μια πρώτη επαφή με το μαγικό κόσμο των αγώνων.
Η λαμπρή καριέρα του Ayrton ξεκίνησε από την πίστα καρτ που βρίσκεται δίπλα στο θρυλικό σιρκουί του Interlagos, το οποίο τότε άρχισε να φιλοξενεί αγώνες για τη Formula 1. Ξεκίνησε εκεί τον παρθενικό του αγώνα τον οποίο τελικά κέρδισε, καταγράφοντας ταυτόχρονα νέο ρεκόρ πίστας.
Η εμμονή για τους αγώνες ταχύτητας γινόταν όλο και πιο μεγάλη για τον νεαρό Ayrton· χαρακτηριστικά, υπήρχαν πολλές μέρες που ξενυχτούσε κάνοντας πειραματισμούς με τις ρυθμίσεις του καρτ του. Την ίδια περίοδο συνήθιζε να κάνει εκτεταμένη εξάσκηση οδηγώντας σε βρεγμένο δρόμο. Δεν τα πήγαινε ιδιαίτερα καλά στους αγώνες που διεξάγονταν υπό βροχή κι έτσι, κάθε φορά που η μέρα ήταν βροχερή, έπαιρνε το καρτ του και έβγαινε στις μικρές πίστες για να προπονηθεί.
Το 1974 έλαβε μέρος στο πρωτάθλημα Kart Junior του Σάο Πάολο και βγήκε 2ος, ενώ ένα χρόνο μετά συμμετείχε στο αντίστοιχο εθνικό πρωτάθλημα της Βραζιλίας το οποίο και κατέκτησε.
Το 1978, σε ηλικία 18 χρονών, μετακινήθηκε στην Ευρώπη για να συμμετάσχει στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καρτ, όπου ο ανταγωνισμός έφτανε σε πολύ υψηλά και απαιτητικά επίπεδα. Έμεινε εκεί μέχρι το 1980 άλλα δεν μπόρεσε να πάρει τον τίτλο, τερματίζοντας 2ος για δύο συνεχόμενες χρονιές. Μερικά χρόνια μετά, ο Ayrton περιέγραψε την περίοδο αυτή ως την πιο ευτυχισμένη της ζωής του· ο τότε κόσμος των αγώνων καρτ ήταν ξέγνοιαστος, καθώς δεν επηρεαζόταν από οικονομικούς παράγοντες ούτε από παρασκηνιακές πολιτικές σκοπιμότητες.
Το 1981 έκανε το μεγάλο βήμα και μετακόμισε στην Μεγάλη Βρετανία για να ξεκινήσει την πορεία του στους αγώνες μονοθεσίων. Η ζωή σε ένα ξένο περιβάλλον μακριά από την πατρίδα αποδείχθηκε αρχικά δύσκολη για τον Βραζιλιάνο. Παρόλ’αυτά οι επιδόσεις του ήταν άκρως εντυπωσιακές· για δύο χρονιές έλαβε μέρος στα πρωταθλήματα Formula Ford των 1600 και 2000cc αντίστοιχα, κατακτώντας και τους δύο τίτλους με εμφατικό τρόπο. Ωστόσο, ο νεαρός Ayrton δέχτηκε πιέσεις από τους γονείς του να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση και τα αρχικά σχέδιά του περιλάμβαναν την αποχώρησή του από τους αγώνες. Τελικά οι μαγικές του εμφανίσεις στη Formula Ford προσέλκυσαν το ενδιαφέρον της ομάδας West Surrey Racing, η οποία του προσέφερε ένα γενναιόδωρο συμβόλαιο για να τρέξει στη Βρετανική Formula 3 για το 1983. Ο Ayrton πήρε την απόφαση και αποδέχτηκε την πρόταση, επιστρέφοντας στην Ευρώπη και τη Μεγάλη Βρετανία.
Η χρονιά του 1983 ήταν πολύ καθοριστική για τον ίδιο· τα νέα μονοθέσια τον βοήθησαν να κατανοήσει περισσότερο τους τρόπους μηχανικής και ρύθμισής τους. Για τους πρώτους 9 αγώνες κατέγραψε πολύ υψηλές ταχύτητες και ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος, σημειώνοντας 9 νίκες. Ένα ατύχημα στον 10ο αγώνα επηρέασε τον ρυθμό του και η βαθμολογική διαφορά από τον κοντινότερο ανταγωνιστή του, τον Martin Brundle, μειώθηκε σημαντικά. Τελικά, στον τελευταίο αγώνα ο Βραζιλιάνος επέδειξε υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης και κέρδισε, κατακτώντας παράλληλα το πρωτάθλημα.
Την ίδια χρονιά διοργανώθηκε το πρώτο Grand Prix του Macau, στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι εθνικοί πρωταθλητές της Formula 3. Ο Ayrton κέρδισε και αναδείχθηκε ο πρώτος παγκόσμιος πρωταθλητής για τα μονοθέσια αυτά.
Η πορεία του στις μικρές κατηγορίες μονοθεσίων ήταν απόλυτα εντυπωσιακή και επιτυχημένη, με τον Βραζιλιάνο να καταγράφει 46 νίκες σε 69 αγώνες καθώς και πολλά ρεκόρ πίστας. Τα στατιστικά αυτά κέντρισαν το ενδιαφέρον μερικών μεγάλων ομάδων της Formula 1, οι οποίες του προσέφεραν τα μονοθέσια τους για να κάνει μερικά δοκιμαστικά τεστ. Μεταξύ της McLaren, της Brabham, της Williams και της Toleman, ο Ayrton τελικά υπέγραψε στην σχετικά καινούρια ομάδα της Toleman, η οποία χρησιμοποιούσε κινητήρες της Hart.
Το 1984 αποτέλεσε την αφετηρία της πορείας του στη Formula 1, όπου άρχισε να κερδίζει τις καρδιές των θεατών και να δείχνει την οδηγική του ευφυΐα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το μονοθέσιο της νέας του ομάδας ήταν αδύναμο και αναξιόπιστο, αλλά ο Βραζιλιάνος το οδήγησε σε μερικά αποτελέσματα που έχουν αφήσει εποχή. Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε την 2η θέση που σημείωσε στο GP του Μονακό· υπό συνθήκες καταρρακτώδους βροχής σκαρφάλωσε σαν δαιμονισμένος ως τη 2η θέση και όδευε ολοταχώς για μια μεγαλειώδη προσπέραση στον Alain Prost. Κάποια στιγμή ίσως σκεφτόταν συνειρμικά τα παιδικά του χρόνια όταν εξασκείτο εντατικά σε παρόμοιες συνθήκες. Δυστυχώς για εκείνον ο αγώνας διακόπηκε και ολοκληρώθηκε πρόωρα λόγω των κακών συνθηκών, στερώντας από τον ίδιο και την μικρή ομάδα του μια ιστορική παρθενική νίκη. Μέχρι το τέλος της χρονιάς σημείωσε άλλες δύο παρουσίες στο βάθρο σε Μεγάλη Βρετανία και Πορτογαλία, ολοκληρώνοντας συμφωνία με την Lotus για το 1985.
Λόγω της μεγάλης πίεσης που καταβάλλει όλους τους οδηγούς στο υψηλό επίπεδο, ο Ayrton παρουσιαζόταν συχνά αρκετά ευαίσθητος και εύθραυστος. Η παρουσία του πίσω από το τιμόνι τον μεταμόρφωνε σε κάτι πολύ διαφορετικό και αυτό επιβεβαιώθηκε από τις αποδόσεις του στη νέα του ομάδα.
Η μεταφορά του στη Lotus απέδωσε καρπούς σχεδόν άμεσα. Στον δεύτερο αγώνα της χρονιάς, στο Πορτογαλικό GP, η βροχή στάθηκε και πάλι ως σύμμαχος στον Βραζιλιάνο. Εκείνος ξεκίνησε τον αγώνα από την πρώτη θέση και κέρδισε με άκρως μαγικό τρόπο, ρίχνοντας γύρο σε όλους τους οδηγούς εκτός από τον 2ο και επιδεικνύοντας οδηγικές δεξιότητες που αμφισβητούσαν τη λογική των υπολοίπων.
Παρά το γεγονός ότι η χρήση τηλεμετρίας είχε ήδη ξεκινήσει τότε, εκείνος είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο «επικοινωνίας» με τα μονοθέσιά του και δεν χρειαζόταν τέτοιες τεχνολογίες για να τα ρυθμίσει και να τα οδηγήσει αποδοτικά.
Η επόμενη νίκη του άργησε να έρθει, μέχρι τον 13ο αγώνα της χρονιάς στο Βέλγιο όπου αναδείχθηκε νικητής, πάλι κάτω από βρόχινες συνθήκες.
Ο Ayrton παρέμεινε στη Lotus μέχρι το τέλος του 1987, σημειώνοντας άλλες 4 νίκες, πολλές παρουσίες στο βάθρο και αρκετά ρεκόρ πίστας. Η McLaren είχε ανακοινώσει πως για το 1988 θα έχει τον Sennaως έναν από τους οδηγούς της, πλάι στον πρωταθλητή Alain Prost. Η είδηση προκάλεσε πάταγο και έμελλε να δώσει στο σπορ μια από τις πιο εμφατικές κυριαρχίες ομάδας, καθώς και ίσως την πιο μεγάλη αντιπαλότητα μεταξύ δύο οδηγών.
Το πρωτάθλημα του 1988 μονοπωλήθηκε από την ομάδα της McLaren, με τους οδηγούς της να κερδίζουν τους 15 από τους 16 αγώνες. Ο Sennaάρχισε να προσφέρει στο κοινό περισσότερες μαγικές εμφανίσεις που αναφέρονται μέχρι και σήμερα. Ο ταχύτερος γύρος του στα προκριματικά για το GP του Μονακό είναι ίσως το μεγάλο στιγμιότυπο της χρονιάς· ο Βραζιλιάνος σημείωσε χρόνο που ήταν 1,5 δευτερόλεπτα γρηγορότερος από αυτόν του Prost και απέδωσε την επίδοσή του σε μια καθαρά ενστικτώδη οδήγηση που τον έφερε σε σημεία «αποκοπής από την πραγματικότητα». Τελικά κατάφερε και κέρδισε το πρώτο του παγκόσμιο πρωτάθλημα, ύστερα από άλλη μια μαγική οδήγηση που τον είδε να πέφτει 16ος και τελικά να τερματίζει πρώτος, στο Ιαπωνικό GP.
Η κόντρα Senna-Prost συνεχίστηκε και για το 1989. Ο Senna ήταν πλέον αυτός που κυνηγούσε τον Prost, λόγω των σταθερότερων αποτελεσμάτων του τελευταίου. Οι δυο τους ήρθαν ξανά στα όρια στον προτελευταίο αγώνα της χρονιάς, το Ιαπωνικό GP. Ο Γάλλος ήταν στην πρώτη θέση και στον 46ο γύρο έστριψε, σύμφωνα με πάρα πολλούς, πάνω στον Sennaτην ώρα που εκείνος πήγε να τον προσπεράσει. Ο Senna εν τέλει κέρδισε τον αγώνα αλλά αποκλείστηκε από τα τελικά αποτελέσματα και ο τίτλος πήγε στον Prost. Η σχέση των δύο οδηγών παρέμεινε ψυχρή και σχεδόν ανύπαρκτη για πολύ καιρό.
Για το 1989 ο Prost άλλαξε ομάδα και πήγε στη Ferrari αλλά η μάχη για τον τίτλο εξελίχθηκε μεταξύ αυτού και του Ayrton. Η βαθμολογία τους παρέμεινε κοντινή και όλα κρίθηκαν, ξανά, στο GP Ιαπωνίας. Ο Senna, θέλοντας να ανταποδώσει για την προηγούμενη χρονιά, εμβόλισε «κατά λάθος» τον Prost από την πρώτη στροφή κατά το ξεκίνημα του αγώνα. Εγκατέλειψαν και οι δύο και ο τίτλος αυτή τη φορά πήγε στον Βραζιλιάνο.
Η McLaren είχε ξεκάθαρα το ταχύτερο μονοθέσιο για το 1991 και ο Ayrtonκατέκτησε το τρίτο του πρωτάθλημα με λιγότερο αγχωτικό τρόπο. Παρέμεινε στην ομάδα μέχρι το τέλος του 1993 αλλά δεν μπορούσε πλέον να διεκδικήσει τίτλους καθώς η ομάδα της Williams έφερε νέες τεχνολογικές καινοτομίες και αποτέλεσε τη νέα δύναμη του πρωταθλήματος. Όλες οι υπόλοιπες νίκες του Ayrton προήλθαν από ατυχίες των υπολοίπων και από καθαρά δικές του μαγικές εμφανίσεις που βασίζονταν στις μοναδικές του ικανότητες, κι όχι στην υπεροχή του μονοθεσίου του. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την νίκη του στο Donnington τo 1993 υπό βροχή, τις νίκες του στην πίστα του Μονακό για το 1992-1993 και την νίκη του στη Βραζιλία, πάλι το 1993.
Ύστερα από ένα τεστ με την ομάδα της Penske στο πρωτάθλημα CART, ο Βραζιλιάνος πήρε την απόφαση να παραμείνει στη Formula 1 και υπέγραψε με την ομάδα της Williams για το 1994. Οι νέοι κανονισμοί απαγόρευαν κάθε μορφή ηλεκτρονικής υποβοήθησης, με αποτέλεσμα το μονοθέσιο της νέας του ομάδας να παρουσιάσει έντονα συμπτώματα αποσταθεροποίησης και δύσκολης οδηγησιμότητας, ακόμα και για τις ικανότητες ενός οδηγού όπως ο Ayrton.
Η χρονιά ξεκίνησε πολύ άσχημα για εκείνον. Στον πρώτο αγώνα, στην Βραζιλία, έχασε τον έλεγχο προσπαθώντας να πιάσει τον Michael Schumacher και εγκατέλειψε. Στον δεύτερο αγώνα, στην Aida της Ιαπωνίας, ενεπλάκη σε ένα ατύχημα στην πρώτη στροφή του αγώνα.
Ο τρίτος αγώνας πραγματοποιήθηκε στην πίστα της Imola και εξελίχθηκε πολύ άσχημα από την πρώτη μέρα δοκιμών. Την Παρασκευή 29 Απριλίου ο νεαρός συμπατριώτης του Ayrton, ο Rubens Barrichello, ενεπλάκη σε ένα σοβαρό ατύχημα και έμεινε εκτός αγωνιστικού τριημέρου, χωρίς να αποκομίσει πολύ σοβαρά τραύματα. Την επόμενη μέρα, 30 Απριλίου, κατά τη διάρκεια των προκριματικών ο Αυστριακός Roland Ratzenberger είχε ένα πολύ σοβαρό ατύχημα πέφτοντας στον τοίχο με 315 km/h. Ο σύγκρουση τού άφησε σοβαρά κρανιακά κατάγματα, στα οποία τελικά υπέκυψε.
Ο Senna βυθίστηκε σε βαθιά θλίψη και παρακαλούσε περίλυπος να ακυρωθεί ο αγώνας, πιθανότατα εξαιτίας ενός άσχημου προαισθήματος. Υπήρξε μια σκέψη να μην αγωνιστεί ο ίδιος, την οποία τελικά αναίρεσε.
Παρά το γεγονός ότι οι υπόλοιποι προκριματικοί ακυρώθηκαν μετά το ατύχημα του Ratzenberger, ο Βραζιλιάνος πρόλαβε και κατέγραψε τον ταχύτερο χρόνο και τελικά ξεκίνησε τον αγώνα από την πρώτη θέση. Ύστερα από ένα ατύχημα στην εκκίνηση, ο αγώνας διακόπηκε προσωρινά και ύστερα συνεχίστηκε.
Στον 7ο γύρο του αγώνα, ενώ προσέγγιζε την πολύ γρήγορη στροφή Tamburello, ξαφνικά το μονοθέσιό του βγήκε εκτός πορείας για άγνωστο λόγο και έπεσε στον τοίχο με πάνω από 200 km/h. Οι γιατροί τον έβγαλαν από το μονοθέσιο και παρατήρησαν έντονες ρωγμές στο κράνος του και σοβαρά τραύματα στο κεφάλι, πιθανότατα εξαιτίας της σύγκρουσης με ένα τμήμα της ανάρτησης που διαλύθηκε. Ο Βραζιλιάνος ουσιαστικά ήταν εγκεφαλικά νεκρός μετά το ατύχημα και οι γιατροί δεν μπόρεσαν να τον σώσουν, ανακοινώνοντας τον θάνατό του λίγες ώρες αργότερα.
Ο χρόνος για πολλούς σταμάτησε. Η θλίψη κατέβαλε τους πάντες, σε παγκόσμιο επίπεδο: από συναθλητές και συμπατριώτες μέχρι και τους πιο σκληροτράχηλους υποστηρικτές.
Οι αρμόδιοι άνθρωποι της πίστας εντόπισαν μέσα στην καμπίνα του μονοθεσίου μια Αυστριακή σημαία. Ο Βραζιλιάνος πιθανότατα θα αφιέρωνε την νίκη του στον συνομήλικό του που έφυγε ακριβώς μια μέρα πριν. Ο θάνατος του τελευταίου επισκιάστηκε από τον χαμό του πιο επιτυχημένου παγκόσμιου πρωταθλητή· ο τότε πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Μηχανοκίνητου αθλητισμού, Max Mosley, πήγε στην κηδεία του Roland Ratzenberger και 10 χρόνια μετά δήλωσε το εξής:
“Ο Roland είχε ξεχαστεί. Επομένως πήγα στην κηδεία του, την ώρα που όλοι πήγαν σε αυτή του Senna. Σκέφτηκα ότι ήταν σημαντικό που κάποιος πήγε και στη δικιά του.”
Η ομάδα της Williams ήρθε αντιμέτωπη με πολλές δικαστικές υποθέσεις και νομικές επιπλοκές για πολλά χρόνια. Παρά την εκτεταμένη ανάλυση της υπόθεσης, ο λόγος που το μονοθέσιο του Ayrton παρεκτράπηκε και έπεσε στον τοίχο παραμένει άγνωστος μέχρι και σήμερα. Πολλοί αποδίδουν εξηγήσεις περί μηχανικής αστοχίας, ενώ άλλοι κάνουν λόγο για δολιοφθορά. Το μυστήριο δεν έχει λυθεί και δεν ξέρουμε αν θα λυθεί ποτέ.
Η παρακαταθήκη που άφησε ο Ayrton Senna, τόσο ως προς την βελτίωση της ασφάλειας στο σπορ όσο και ως προς την υποστήριξη της χώρας του είναι αναμφίβολα ανεκτίμητη. Για αρκετό καιρό ο Ayrton εξέφρασε την επιθυμία του να υποστηρίξει την χώρα του, η οποία ταλαιπωρείται εδώ και χρόνια από κοινωνικά φαινόμενα όπως η εγκληματικότητα και η έλλειψη επαρκούς εκπαίδευσης και παιδείας, κάτι που προφανώς επηρεάζει τα παιδιά. Λίγους μήνες μετά, η μεγάλη αδερφή του Ayrton, η Viviane, αξιοποίησε τα έσοδα που αποκόμισε ο αδερφός της μέσα από την αγωνιστική του καριέρα και δημιούργησε το «Ινστιτούτο Ayrton Senna». Το ινστιτούτο αυτό λειτουργεί μέχρι και σήμερα και συμβάλλει στην σωστή εκπαίδευση παιδιών από χαμηλά κοινωνικά στρώματα, με σκοπό την παροχή κατάλληλων δεξιοτήτων και γνωστικών εφοδίων ώστε να γίνουν ολοκληρωμένοι άνθρωποι, πολίτες και δημιουργικοί επαγγελματίες.
Με αυτόν τον τρόπο θα ολοκληρώσουμε το ξεχωριστό αυτό αφιέρωμα προς τον Roland Ratzenberger και τον Ayrton Senna. Αν αναλογιστούμε ότι ο πρώτος έφτασε στο κορυφαίο επίπεδο αγώνων όντας αρχικά ένας νταλιβεράς, ενώ ο δεύτερος συνέβαλε στην βοήθεια ενός ολόκληρου έθνους με την μαγική του οδήγηση και μόνο, μπορούμε να καταλήξουμε στην εξής διαπίστωση:
Οι αγώνες ταχύτητας είναι ανεκτίμητοι σε αξία και μπορούν να δώσουν στον άνθρωπο τεράστια δύναμη.
Νεκτάριος Αποστολόπουλος-automotonews.gr
