Εάν βλέπατε μια έκτακτη ανάγκη να συμβαίνει ακριβώς μπροστά στα μάτια σας, σίγουρα θα κάνατε κάτι για να βοηθήσετε το άτομο που αντιμετωπίζει πρόβλημα, σωστά; Ενώ όλοι μπορεί να θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτό είναι αλήθεια, οι ψυχολόγοι προτείνουν ότι το αν θα παρέμβετε ή όχι μπορεί να εξαρτάται από τον αριθμό των άλλων παρόντων μαρτύρων. Ο όρος «φαινόμενο του αμέτοχου παρατηρητή» αναφέρεται σε αυτό το φαινόμενο στο οποίο όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των ανθρώπων που είναι παρόντες, τόσο λιγότερο πιθανό είναι οι άνθρωποι να βοηθήσουν ένα άτομο που βρίσκεται σε δυσφορία.
Πώς λειτουργεί το φαινόμενο του αμέτοχου παρατηρητή;
Όταν συμβαίνει μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τα αποτελέσματα των παρευρισκομένων υποστηρίζουν ότι οι παρατηρητές είναι πιο πιθανό να αναλάβουν δράση εάν υπάρχουν λίγοι ή καθόλου άλλοι μάρτυρες. Το να είσαι μέρος ενός μεγάλου πλήθους καθιστά έτσι κανένα άτομο δεν χρειάζεται να αναλάβει την ευθύνη για μια ενέργεια (ή αδράνεια). Σε μια σειρά κλασικών μελετών, οι ερευνητές Bibb Latané και John Darley διαπίστωσαν ότι ο χρόνος που χρειάζεται ο συμμετέχων για να αναλάβει δράση και να αναζητήσει βοήθεια ποικίλλει ανάλογα με το πόσοι άλλοι παρατηρητές βρίσκονται στο δωμάτιο.
Σε ένα πείραμα, τα άτομα τοποθετήθηκαν σε μία από τις τρεις συνθήκες θεραπείας: μόνα τους σε ένα δωμάτιο, με δύο άλλους συμμετέχοντες ή με δύο συναδέλφους που προσποιήθηκαν ότι ήταν κανονικοί συμμετέχοντες. Καθώς οι συμμετέχοντες κάθονταν συμπληρώνοντας ερωτηματολόγια, ο καπνός άρχισε να γεμίζει την αίθουσα. Όταν οι συμμετέχοντες ήταν μόνοι, το 75% ανέφερε τον καπνό στους πειραματιστές. Αντίθετα, μόλις το 38% των συμμετεχόντων σε ένα δωμάτιο με άλλα δύο άτομα ανέφεραν τον καπνό. Στην τελευταία ομάδα, οι δύο συμμαχητές στο πείραμα σημείωσαν τον καπνό και στη συνέχεια τον αγνόησαν, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα μόνο το 10% των συμμετεχόντων να ανέφεραν τον καπνό.
Εξηγήσεις για το φαινόμενο Bystander
Υπάρχουν δύο κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο του αμέτοχου παρατηρητή. Πρώτον, η παρουσία άλλων ανθρώπων δημιουργεί διάχυση ευθύνης. Επειδή υπάρχουν και άλλοι παρατηρητές, τα άτομα δεν αισθάνονται τόση πίεση να αναλάβουν δράση. Η ευθύνη για δράση θεωρείται ότι μοιράζεται μεταξύ όλων των παρευρισκομένων. Ο δεύτερος λόγος είναι η ανάγκη να συμπεριφερόμαστε με ορθούς και κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους. Όταν οι άλλοι παρατηρητές αποτυγχάνουν να αντιδράσουν, τα άτομα συχνά το θεωρούν ως σήμα ότι μια απάντηση δεν χρειάζεται ή δεν είναι κατάλληλη.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι θεατές είναι λιγότερο πιθανό να παρέμβουν εάν η κατάσταση είναι διφορούμενη. Μια κρίση είναι συχνά χαοτική και η κατάσταση δεν είναι πάντα κρυστάλλινη. Οι θεατές μπορεί να αναρωτιούνται τι ακριβώς συμβαίνει. Σε τέτοιες στιγμές, οι άνθρωποι συχνά κοιτούν τους άλλους στην ομάδα για να προσδιορίσουν τι είναι κατάλληλο. Όταν βλέπουν ότι κανείς άλλος δεν αντιδρά, στέλνει ένα μήνυμα ότι ίσως δεν χρειάζεται καμία ενέργεια.
Τι μπορείτε να κάνετε για να ξεπεράσετε το φαινόμενο του αμέτοχου παρατηρητή; Μερικοί ψυχολόγοι προτείνουν ότι η απλή επίγνωση αυτής της τάσης είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για να σπάσετε τον κύκλο. Όταν αντιμετωπίζετε μια κατάσταση που απαιτεί δράση, κατανοήστε πώς μπορεί να σας κρατά πίσω το φαινόμενο του περαστικού και λάβετε συνειδητά μέτρα για να το ξεπεράσετε. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να θέσετε τον εαυτό σας σε κίνδυνο.
Τι γίνεται όμως αν είστε το άτομο που χρειάζεται βοήθεια; Πώς μπορείτε να εμπνεύσετε τους ανθρώπους να δώσουν ένα χέρι; Μια συχνά προτεινόμενη τακτική είναι να ξεχωρίζετε ένα άτομο από το πλήθος. Κάντε οπτική επαφή και ζητήστε βοήθεια από αυτό το άτομο ειδικά. Εξατομικεύοντας και εξατομικεύοντας το αίτημά σας, γίνεται πολύ πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να σας απορρίψουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου